Dünya Ekonomik Forumu, dünya çapındaki patronların gelecekte işlerinin nasıl olmasını beklediklerine dair iki yılda bir yaptığı anketin sön sürümünü yayınladı. Anket, bu sefer büyük oranda üretken yapay zekaya odaklandı.
Görünüşe nazaran patronların çok büyük bir kısmı (%77) mevcut işçisinin yapay zeka ile çalışması için eğitim almasına yardımcı olmayı hedefliyor. %41’i ise, düşündürücü bir biçimde, yapay zekanın işte daha fazla vazifesi otomatikleştirmesiyle istihdam ettikleri işçi sayısını azaltmayı umduklarını söylüyor.
Yeni rapora nazaran anket, 22 farklı sanayi kümesinde 14 milyondan fazla çalışana sahip olan, dünya çapında 1.000 patronu kapsıyor. Anketin sonuçlarının gösterdiği en büyük meselelerden biri, patronların teknoloji geliştikçe çalışanlarının birçoklarının işlerini yapmak için gereken maharetlere sahip olmadığına inanması. Rapora nazaran, “Yapay zeka ve büyük data, en süratli büyüyen marifetler listesinde başı çekerken, bunları yakından ağlar ve siber güvenlik ile teknoloji okuryazarlığı takip ediyor.”
“Bu teknolojiyle ilgili maharetleri tamamlayan yaratıcı düşünme, dayanıklılık, esneklik ve çeviklik, merak ve hayat uzunluğu öğrenmenin de 2025-2030 devrinde kıymetinin artmaya devam etmesi bekleniyor.”
Grafik dizayncıları ve hukuk sekreterleri için çanlar çalıyor
Rapor, grafik dizayncıları ve hukuk sekreterleri için epeyce makus haberler içeriyor ve rapora nazaran bu iki meslek, muhtemelen yapay zeka nedeniyle gelecekte patronların daha az muhtaçlık duyacağı meslekler olacak. Raporda, “Geleceğin İşlerine Ait Rapor’un evvelki baskılarında görülmeyen, birinci 10 en süratli düşüş gösteren iş rolünün çabucak dışında hem Grafik Tasarımcıların hem de Hukuk Sekreterlerinin yer alması, GenAI’nin bilgi işini gerçekleştirme kapasitesinin arttığını gösteriyor olabilir” yazıyor.
Artık üretken yapay zeka araçlarının yalnızca metin istemlerini kullanarak ayrıntılı grafikler oluşturabiliyor. Fakat bu araçlar çoklukla öteki sanatkarların yapıtlarından alıntılar yaptıkları nedeniyle öbür tartışmaları da beraberinde getiriyor. Raporda, “her iki roldeki iş düşüşünün hem yapay zeka hem de bilgi sürece teknolojilerinin yanı sıra dijital erişimin genişlemesi tarafından yönlendirildiği görülüyor. Bu, Grafik Tasarımcıların orta seviyede büyüyen bir iş olarak kabul edildiği ve Hukuk Sekreterlerinin beklenen iş büyümesi/düşüşü listesinde yer almadığı raporun 2023 edisyonundan büyük bir değişiklik” deniliyor.
Ayrıca patronlar, artık çalışanları kendilerine çekmek için sıhhat ve refah yararlarına değer vermenin kritik olduğunu düşünüyor. Bu kategoriler çok net bir biçimde tanımlanmış olmasalar da, bilhassa gelişmiş ülkelerde çalışanların aradıkları şeyler oldukları rahatlıkla söylenebilir.
İyi haberler de var
Neyse ki bu anket yalnızca makus haberler içermiyor. Görünüşe nazaran, üretken yapay zekanın yükselişiyle bir arada birtakım meslekler azalacakken, önümüzdeki beş yıl içinde ortaya çıkacak iş sayısında net bir büyüme öngörülüyor. Raporda, “Geleceğin İşleri Anketi iştirakçilerinin paylaştığı öngörülerden yola çıkarak, 2025-2030 periyodunda yapısal işgücü piyasası dönüşümü nedeniyle iş yaratılması ve yok edilmesinin bugünkü toplam işlerin %22’sine ulaşacağı öngörülüyor” yazıyor ve devam ediyor: “Bunun, bugünün toplam istihdamının %14’üne muadil yeni işlerin yaratılmasını ve 170 milyon işe tekabül etmesini gerektirmesi bekleniyor. Lakin, bu büyümenin, mevcut işlerin %8’ine (veya 92 milyona) muadil bir yer değiştirmeyle dengelenmesi ve bunun sonucunda toplam istihdamın %7’si yahut 78 milyon iş net büyümesiyle sonuçlanması bekleniyor.”
Rapor, teknolojinin dünya çapında üretkenliğe yardımcı olmasının beklendiğini ve bu teknolojiyi kullanan insanların da daha üretken olmasının beklendiğini vurguluyor. Ayrıyeten rapor, yalnızca 2025 ve 2030 yılları ortasındaki beklenen toplam iş oranlarına baktığını, bu mühlet içerisinde gerçekleşebilecek potansiyel üretkenlik artışının dahil edilmediğini de belirtiyor: “Başka bir deyişle, hem makineler hem de beşerler 2030 yılında kıymetli ölçüde daha üretken olabilir, 2025 yılında yapacaklarından daha az yahut tıpkı müddette daha fazla yahut daha yüksek bedelli vazifeler gerçekleştirebilirler. Münasebetiyle otomasyon nedeniyle insanların ‘yapacak işlerinin kalmayacağı’ konusunda telaş duymak yersiz olur.”
Elbette bu durum, şu anda sahip oldukları ve yıllardır yaptıkları işi kaybetme riskiyle karşı karşıya olanlar için pek uygun bir teselli değil. Yeniden de, öbür meslekler ve yeni ortaya çıkan iş kümeleri, bu sorunun atlatılmasına yardımcı olabilir.